Jak skutecznie czytać i zapamiętywać?

skuteczne czytanie

W dobie szybkiego przyrostu informacji, czytanie to za mało. Co raz częściej podkreśla się istotę efektywnego czytania.  Co oznacza to pojęcie? Czy każdy potrafi czytać efektywnie czy raczej należy się tego nauczyć?

Mówiąc najzwięźlej, efektywne czytanie to czytanie szybkie, o wysokim poziomie zrozumienia i zapamiętania czytanego tekstu. Co bardzo istotne, takie czytanie zakłada świadomość celu czytania. Ta świadomość pozwala nam na wybór i zastosowanie optymalnej do rodzaju tekstu, strategii czytania. Znając cel możemy też określić jakiego typu informacje będą nam potrzebne, a które można pominąć. Wykorzystujemy więc umiejętność selekcji informacji. Na efektywne czytanie składa się też zróżnicowane tempo czytania, szerokie pole widzenia, ograniczenie fonetyzacji. Czytając efektywnie jesteśmy w pełni skoncentrowani na czytanym tekście, a poprzez aktywne wyszukiwanie istotnych informacji wzbudzamy zainteresowanie tekstem, co też sprawia, że nasza motywacja jest wysoka do końca.

Pomimo, że czytanie jest umiejętnością powszechną, czytać efektywnie potrafi niewiele osób. Edukacja szkolna nie zakłada nauki strategii czytania, treningu koncentracji i wzbudzania motywacji, którą można nauczyć w trakcie intensywnego treningu.

Tak oczywiście. Bardzo istotną cechą czytania efektywnego, prócz większego tempa czytania jest także rozumienie i zapamiętanie istotnych informacji. Takie czytanie zakłada pełną koncentrację i uwagę skupioną na istotnych szczegółach tekstu. Ważną kwestią w zapamiętywaniu informacji jest jej zrozumienie oraz włączanie jej do już istniejącego w pamięci systemu klasyfikacji informacji, naszego zasobu wiedzy oraz ciągła jej aktualizacja. Jest to aktywny proces umysłowy, prowadzący do poszerzenia pojemności naszej pamięci oraz zwiększenia jej sprawności.

W zapamiętywaniu informacji pomocne będzie też tworzenie map myśli z tekstu. Samo ich tworzenie ułatwia zapamiętywanie poprzez aktywne przekształcanie treści czytanego tekstu oraz zsynchronizowaną pracę obu półkul mózgu, natomiast gotowa mapa pomaga w powtarzaniu materiału. Warto też zastosować w trakcie nauki mnemotechniki, które ułatwiają przyswajanie materiału i oszczędzają nasz czas.

  • Niejednokrotnie doświadczamy stresu związanego np. z koniecznością przyswojenia dużej ilości materiału w krótkim czasie. Czy istnieją jakieś techniki relaksacyjne ułatwiające przyswajanie informacji?

W takiej sytuacji rzeczywiście możemy doświadczać stresu i jest to całkiem naturalne. Istnieją jednak skuteczne sposoby na zrelaksowanie się przed nauką i w jej trakcie. Dzięki nim możemy złagodzić negatywny wpływ stresu na umiejętność przyswajania wiedzy. Istnieją m.in. metody relaksacyjne wchodzące w skład tzw. kinezjologii edukacyjnej np. pozycja Dennisona, ruchy naprzemienne. Aby wprowadzić umysł w stan zrelaksowania wystarczy 5-10 minut, podczas których wykonujemyproste ćwiczenia fizyczne np. podskoki, ósemki, czy też ćwiczenia umysłowe – np. patrzenie na zdjęcie krajobrazu lub przy zamkniętych oczach wyobrażenie sobie czegoś przyjemnego np. zwiedzanie wymarzonego miejsca. Pomóc mogą także ćwiczenia wykorzystujące głęboki, przeponowy oddech, wykonywane w odpowiedni sposób.

  • Niewątpliwe motywacja odgrywa dużą rolę w zmianie sposobu uczenia się. Jak można zmotywować siebie do rozwoju pod tym kątem?

Przede wszystkim powinniśmy być przekonani o tym, że chcemy zmienić nasze dotychczasowe sposoby uczenia, mamy też ku temu możliwości. Zmiana nawyków uczenia zawsze pociąga za sobą czas i wysiłek na przyswojenie nowych metod. Te jednak metody pozwalają na późniejsze szybsze przyswajanie materiału i skuteczniejsze zapamiętywanie, o czym warto myśleć zakładając taką zmianę.

Jeśli więc zakładamy sobie cel jakim jest zmiana sposobów uczenia i myślimy o nim jako o czymś przynoszącym korzyści, użytecznym, oraz dającym możliwośći do osiągnięcia określonego celu, nie będziemy mieć problemu ze wzbudzeniem motywacji. Musimy następnie ukierunkować swój wysiłek na osiągnięciu celu. W tym przypadku istotne jest żeby w trakcie czynności myśleć o osiągnięciu wyniku końcowego, wyobrażać sobie pozytywne konsekwencje podjętych czynności, co jest dobrą siłą napędzającą naszą energię. Proces zmiany sposobów uczenia należy wprowadzać systematycznie i konsekwentnie; systematyczny trening nowych umiejętności powinien trwać bez przerw przynajmniej trzy tygodnie. Nie powinniśmy przekładać wysiłku w czasie, gdyż to może wprowadzić nas w stan zniechęcenia, objawiający się spadkiem motywacji, chęcią powrotu do starych metod i porzucenia dotychczasowej aktywności. Nasza motywacja zależy też od indywidualnej potrzeby osiągnięć, im bardziej zależy nam na szybkim skutecznym przyswajaniu wiedzy tym większą energię poświęcimy osiągnięciu celu. Warto też po prostu opowiedzieć innej osobie o podjętej czynności, zamierzonym wyniku, to także może wzmocnić nasze dążenie do celu.

W naszym Instytucie dokonujemy takiej oceny poprzez przeprowadzenie testów preferencji . Testy te mają na celu wskazanie osobie jej stylu uczenia. W ocenie predyspozycji ważne jest określenie jaką półkulą mózgu osoba posługuje się najczęściej w trakcie nauki, następnie wskazanie jej metod stymulowania drugiej półkuli oraz integracji pracy obu półkul, co jest kluczem do efektywnego uczenia się. Drugą istotną kwestią jest określenie dominującego zmysłu w procesie nabywania wiedzy. Możemy więc określić że ktoś jest wzrokowcem, słuchowcem bądź też kinestetykiem . Jeśli posiadamy tę wiedzę możemy wybierać najlepsze dla nas sposoby nauki. Dodatkowo możemy też rozwijać mniej aktywne zmysły.

  • Co jeszcze możemy zrobić, aby zwiększyć nasze zdolności intelektualne i poprawić pamięć i koncentrację? Ruch fizyczny, dieta?

Pamiętajmy przede wszystkim o zdrowym, niezakłóconym wypoczynku w nocy. Sen zapewnia odpowiednie dotlenienie mózgu oraz jego regenerację. Dodatkowo w trakcie snu informacje, których nauczyliśmy się poprzedniego dnia są utrwalane w pamięci. Dobrze zadbać o codzienny ruch na świeżym powietrzu, chociaż krótki spacer. Przerwy w aktywności umysłowej powinny być krótkie, ale dość częste. Wystarczy 5 minut, co 40 minut nauki. Należy też pamiętać o wietrzeniu pokoju, zapewnieniu sobie wygodnego, funkcjonalnego miejsca do pracy, w którym nie będziemy się rozpraszać. Ogromnie ważne jest również odpowiednie odżywianie, zbilansowana dieta z duża ilością wypijanej wody, której bardzo potrzebuje mózg w trakcie wysiłku umysłowego. Kolejnym czynnikiem wpływającym na zdolności intelektualne i koncentrację jest oczywiście stres, który należy eliminować, unikać sytuacji, które go wywołują. Unikajmy więc sytuacji, kiedy zostawiamy wszystko na ostatnią chwilę.

  • Czy programy szkoleniowe z zakresu technik czytania i zapamiętywania informacji, przynoszą inne korzyści, oprócz wyżej wymienionych?

 Jedną z dodatkowych korzyści jest na pewno rozwijanie naszej kreatywności, pomysłowości. Możemy także trochę inaczej popatrzeć na kwestię nauki, potraktować ją jako sposób na dobrą zabawę.

 

Droga do rozwinięcia umiejętności efektywnego czytania z pewnością nie należy do najprostszych, jednakże nagroda za czas i wysiłek włożony w polepszenie naszych umiejętności poznawczych na pewno będzie wysoka, zarówno na gruncie prywatnym jak i zawodowym. Na pytania Edulider.pl odpowiedziała Pani Anna Żulikowska, psycholog z Europejskiego Instytutu Edukacji Engram w Krakowie.