Asertywne zachowania od A do Z

Asertywne zachowania – to niezwykle popularny przedmiot samorozwoju, o który pytają szefowie szukający szkoleń dla zatrudnionych pracowników. Czym jest owiana nutką tajemnicy asertywność?

- Asertywność to filozofia działania – mówi trenerka, która organizuje od kilkunastu lat szkolenia biznesowe  – Ta postawa wynika z bycia w zgodzie z samym sobą. Jest wyrazem szacunkiem do siebie jako człowieka.
Asertywne zachowanie i postępowanie wyróżnia się zdolnością do eksponowania i ekspresji swojego stanowiska i poglądów w grzeczny ale stanowczy sposób, z poszanowaniem prawa do prezentowania opinii przez osoby trzecie, których zdanie może być odmienne.
Asertywne zachowanie  to takie, w którym szanujemy i dobrze oceniamy siebie – mając cały czas w świadomości swoje cele i plany w stosunkach z innymi ludźmi, a także oczekiwania innych. Mowa tu o potrzebach psychologicznych, np.: dobre samopoczucie czy gotowość obu stron do godnego kompromisu. Asertywność – oczywiście istnieje tylko w związku z własną wyważoną i pozytywną samooceną.

Podstawowe reguły postaw asertywnych, które wykładowcy omawiają i przedstawiają na szkoleniach to:

  • Masz prawo do zachowania swojej godności przez asertywne zachowanie – nawet jeśli rani to kogoś innego, dopóty, dopóki twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne (tj. uczciwe i prawe w zamierzeniach).  
  • Wypowiadaj się we własnym imieniu – stosując komunikat „ja” – o mnie (tj. w pierwszej osobie liczby pojedynczej) zamiast o Tobie, np. myślę inaczej …, mam inne zdanie …, chcę… uważam, że … Jasno wyrażaj własne opinie oraz potrzeby – nie pozostawiając innym informacji o sobie w sferze domniemania i domysłów.
  • Unikaj tzw. generalizacji, określeń o wymiarze ostatecznym, np.: Ty nigdy nie możesz mnie wysłuchać, jesteś całkowicie nieodpowiedzialny, zawsze musze cos po tobie poprawiać, nigdy nie można na ciebie liczyć, wiecznie się spóźniasz…itp.
  • Szukaj kreatywnych i realnych a zarazem praktycznych rozwiązań (zachęcaj i angażuj drugą stronę do szukania nowych alternatywnych rozwiązań korzystnych dla obu stron).

W asertywnym rozwiązywaniu problematycznych interakcji międzyludzkich psychologowie zalecają poniższe techniki, które można stosować równie skutecznie równolegle jak i  niezależnie od siebie:

  • Procedura Pameli Buttler: to stopniowe eskalowanie wpływu, gdy poprzez dodawanie następnego i następnego postępowania (gdy poprzednie nie skutkuje) w celu wyegzekwowania własnych praw:
  1. Powiedz o konkretnej sytuacji.
  2. Zapowiedz wyprzedzająco konsekwencje.
  3. Jasno wypowiedz słowami uczucia, np. zniecierpliwienie.
  4. Odwołaj się do „zaplecza”, np. powołaj się na zapisaną w firmowych kodeksach zasadę, prawo itp.
  5. Zagroź karą
  6. Wykonaj zapowiedzianą (sankcję|karę}
  • Zdarta płyta: powtórz wielokrotnie swoje opinie, konsekwentnie takimi samymi słowami - w reakcji na naciski drugiej strony, krytycznie istotne jest twarde ale jednocześnie nieagresywne powtórzenie swojego osobistego stanowiska. Odmawiając: wyraź nie, nazwij to, czego odmawiasz, daj krótkie uzasadnienie, zastosuj „zdartą płytę”.
  • Sondowanie: podczas krytyki, z jaką się spotkasz oczekuj opartej na faktach rozmowy o problemie: co w ocenie drugiej strony było źle?, … co miało być zrobione…?, z jakiego powodu uważasz, że to budzi twoje zastrzeżenia…? Itp.
  • Osłona: forma emocjonalnego osłonięcia się przed słownym niekonstruktywnym atakiem drugiej osoby. Zauważamy, że wypowiedzi atakującego to subiektywny ogląd sytuacji a nie czyste fakty: rzeczywiście- mogłeś pomyśleć, że nie jest to nic warte ….tak a twoje perspektywy mogło to tak wyglądać ….mogłeś tak pomyśleć … itp. Kluczowa jest tu świadomość, że to tylko opinia tej osoby.Asertywne wyznaczanie granic: stanowcze żądanie np.: nie życzę sobie, żebyś tak się do mnie zwracał!

Niestety warto sobie zdać sprawę, że wysokiej samooceny nie da się tak po prostu przyswoić sobie na trwającym kilkanaście godzin treningu. Zmiana starych nawyków to wieloletni projekt. W sumie to kosztowne szkolenie każdy inteligentny człowiek może zastąpić książką za pięćdziesiąt złotych. Wielokrotnie istotniejsza musi być cierpliwość i systematyczność w eksperymentowaniu stosowania poznanych zachowań asertywnych.    
 

Kategoria rozwój: