Edukacja jest istotnym elementem całego naszego życia. Szkolenie dzieci podlega jednak zupełnie innym założeniom niż szkolenie osób dojrzałych. Inne są metody, sposoby i cele. Podstawową różnicą pomiędzy edukacją dzieci, a dorosłych jest świadomość – dorośli wiedzą, że ucząc się, podnoszą swoje kwalifikacje i wzbogacają swoją wiedzę. Mają przewagę, bo znają swoje mocne i słabe strony.
Wielu badaczy (m.in. Malcolm Knowles, Gordon Allport oraz David Kolb) zajmowało się tematyką edukacji osób dorosłych. Wnieśli oni wiele spostrzeżeń do teorii nurtu badań psychologicznych nad uczeniem się. Trenerzy, którzy pracują z dorosłymi, często korzystają z odkryć tych badaczy, przygotowując się metodologicznie oraz dydaktycznie do szkoleń, które mają przeprowadzać. Szczególnym zainteresowaniem cieszy się teoria Davida Kolba. Jej głównym założeniem jest uczenie się przez doświadczenie.
Według Kolba uczenie się jest procesem, który polega na zmianie naszej dotychczasowej wiedzy pod wpływem nowych doświadczeń. Osoba dorosła, ucząca się, posiada określone poglądy, zna różne idee, koncepcje, ma utrwaloną pewną wiedzę. Zadaniem trenera jest odniesienie się do tego potencjału i maksymalne jego wykorzystanie. Uczenie się jest skuteczne jeśli dochodzi do interakcji i transformacji doświadczeń. Daje to dużo lepsze rezultaty niż np. bierne słuchanie. David Kolb opracował cykl, nazwany od jego nazwiska Cyklem Kolba, opierając się na uczeniu się przez doświadczanie oraz analizę tychże doświadczeń. W cyklu Kolba wyróżniono cztery etapy:
Pierwszy to doświadczenie. Uczestnicy szkolenia biorą udział w ćwiczeniu zaproponowanym przez trenera, po którym mogą wyciągnąć wnioski i „na własnej skórze” przekonują się do skuteczności pewnych zachowań, czy działań.
Drugim etapem jest refleksja. Etap ten pozwala podzielić się opiniami i wnioskami, a także – poprzez refleksję – uświadomić sobie mechanizmy kierujące ludzkimi zachowaniami oraz celowość i skuteczność szkolenia. Zadanie trenera na tym etapie polega na moderowaniu dyskusji oraz inicjowanie nowych tematów. Bardzo istotną kwestią jest bowiem to, aby uczestnicy samodzielnie wysnuwali wnioski.
W trzecim etapie trener odgrywa bardzo dużą rolę. Powinien podsumować wnioski grupy, nazwać je, a także odnieść do teorii, która wyjaśnia dane zjawisko. Na tym etapie następuje generalizowanie i konceptualizacja doświadczeń, a także konfrontacja własnych wniosków z teorią.
Czwarty, ostatni etap – to zastosowanie nabytej wiedzy w praktyce pod okiem trenera, który powinien wprowadzać ewentualne korekty. W tej fazie można zastosować ćwiczenia polegające na odgrywaniu pewnych ról przez uczestników. To bardzo ważna część, w której uczący są już wyposażeni w pewne umiejętności, świadomie zmieniają swoje zachowanie i eksperymentują z nową wiedzą, sprawdzając przy tym, czy wypracowane teorie są przydatne w rozwiązywaniu problemów i podejmowaniu decyzji.
Model Kolba odrzuca podejście tradycyjne (najpierw teoria, potem praktyka) na rzecz wyciągania wniosków z doświadczeń. Dzięki temu teoretyczny zasób wiedzy zostaje lepiej przyswojony, zrozumiany, a co najważniejsze – zapamiętany. Według Davida Kolba najważniejsze jest bowiem praktyczne wykorzystanie wiedzy.
Niezmiernie istotne jest więc, aby trener szkolący nas z jakiegokolwiek tematu znał te założenia i według nich pracował. Tak pracują np. trenerzy z Europejskiego Instytutu Edukacji ENGRAM z Krakowa. Szkoląc m.in. nauczycieli, potrafią świadomie dostosowywać formy organizacji nauki oraz konkretne ćwiczenia do założonych celów szkolenia. Ucząc technik szybkiego zapamiętywania oraz wykorzystania ich w praktyce, zaczynają od ćwiczenia, które umożliwia sprawdzenie jak działa nasza pamięć bez mnemotechnik oraz podczas ich używania. Następnie trener moderuje dyskusję na ten temat skłaniając do refleksji nad celowością ich zastosowania. W szkoleniach prowadzonych przez Instytut Engram nacisk kładziony jest na praktyczne rozwiązania. Jest to niezwykle istotne, szczególnie podczas szkoleń prowadzonych dla grona pedagogicznego. Są oni bowiem jedną z najintensywniej szkolących się grup zawodowych. Nie ma tu miejsca na kolejny nudny wykład, czy przekonywanie kogoś do czegoś. Jest zaproszenie do nauki poprzez doświadczanie. Bardzo często nauczyciele formułują bardzo pozytywne informacje zwrotne, mówiąc, że w taki sposób powinny przebiegać szkolenia, a także, że zostali zainspirowani, aby zdobytą wiedzę wykorzystać podczas lekcji, które prowadzą.
Zastosowanie cyklu Kolba sprzyja zwiększonej motywacji do nauki, a także – co ważniejsze – znacznie częstszemu wykorzystywaniu zdobytej wiedzy w praktyce. A czyż nie o to nam chodzi wybierając się na szkolenie? :)
Justyna Śliwińska-Sroka – psycholog, trener efektywnej nauki w Europejskim Instytucie Edukacji Engram – jedynej w Polsce certyfikowanej szkole efektywnej nauki. Prowadzi warsztaty Ucz się inteligentnie (uczsieinteligentnie.pl) oraz szkolenia skierowane do pedagogów, nauczycieli i dyrektorów szkół.
Komentuj przez Facebooka