Praktyka Gestalt wyłoniła się w drodze wielu podejść filozoficznych i psychologicznych. Należy tu wspomnieć nie tylko psychoterapię Gestalt inspirowaną filozofią egzystencjalną (Heidegger, Buber), psychoanalizę, teorię pola, psychodramę, ale też fenomenologię i holizm. Szczególnie interesującym wydaje się integracja psychologii Gestalt z pedagogiką i wynikające z tego postrzeganie człowieka uczącego się.
Takie połączenie powyższych obszarów jest niewątpliwie ciekawym produktem alternatywnego podejścia do procesów nauczania i wychowania zwłaszcza w multimedialnym świecie współczesnym, w którym przesunięto granicę z tego, kogo kiedyś zwano autorytetem i z norm, które uważano za wartości w stronę próżni aksjonormatywnej. Pedagogika gestalt powstała w latach 70. ubiegłego stulecia, jako jeden z rodzajów pedagogiki alternatywnej integrując wysiłek i głęboką myśl filozofów, psychoterapeutów i pedagogów, zmierzających w kierunku holistycznego postrzegania świata i człowieka oraz wspierania procesów rozwojowych w ich humanistycznym i fenomenologicznym wymiarze. Fenomenologiczne postrzeganie rzeczywistości zakłada największą koncentrację na ,,tu i teraz’’ i tworzenie się atmosfery wzajemnej akceptacji z uwzględnieniem indywidualności człowieka.
Pedagogika gestalt założenia
Z kolei z rozwojem indywidualności nierozerwalnie wiążą się wartości, przy czym pedagogika Gestalt eksponuje jawnie swój aksjologiczny system, zaznaczając, że człowiek jest istotą wolną i należy wychowywać go do przeżycia tej wartości w ścisłym odniesieniu do odpowiedzialności. Jednocześnie, człowiek, jako istota nieskończenie wolna, dysponuje ogromnym potencjałem możliwości, których urzeczywistnienie możliwe jest w odpowiednio stworzonych do tego celu warunkach. Kontynuując, na etapie diagnozy aktualnej sytuacji wychowanka, uwzględnia się współzależność czynników zewnętrznych i wewnętrznych, a zatem zakłada się, iż na obecne zachowania mają wpływ nie tylko czynniki charakterologiczne, ale też czynniki środowiskowe. Mało tego Pedagogika gestalt pracuje z zaburzeniami somatycznymi organizmu w myśl idei, że życie emocjonalno-psychiczne nierozerwalnie łączy się z cielesnym. Z racji tego, iż we współczesnym świecie życie toczy się jakby ,,obok siebie’’ a nie razem z innymi Gestalt mocno akcentuje umiejętności komunikacyjne, których można się nauczyć między innymi na grupach treningowych. Praca w grupie jest okazją do rozluźnienia się mechanizmów obronnych, które utrudniają odbiór rzeczywistości. Informacja zwrotna umożliwia zmianę zachowania, ale też eksperymentowanie z nowymi umiejętnościami społecznymi.
Edukcja w Gestalcie
Koncepcja pedagogiki gestalt daje początek interesującemu zjawisku, jakim jest psychosynteza, czyli twórcze wykorzystanie psychoterapii w edukacji i wychowaniu. W takim ujęciu zarówno zdrowie psychiczne jak i fizyczne jednostki ma jednakową wartość, a komponenty te wspiera się poprzez zachęcanie do eksponowania kreatywności, myślenia abstrakcyjnego i woli. Pedagogika Gestalt pragnie połączyć przekazywanie ,,suchych’’ wiadomości w szkole z wartościami i emocjami ucznia, dążąc tym samym do pełnej integracji i wspomagając jego naturalne możliwości uczenia się. Połączenie terapii z procesem nauczania -,,confluent education’’ jest pomysłem niewątpliwie ciekawym, i niosącym nadzieję na stworzenie lepszych warunków w relacjach z uczniami. Gestalt nie chce wygaszać niepożądanych zachowań, chce z nimi pracować.
Pedagogika gestalt określa człowieka i i jego zachowania następująco:
- człowiek jest w istocie podmiotem godnym zaufania
- człowiek niesie w sobie ogromny potencjał możliwości, do których realizacji muszą być spełnione odpowiednie warunki
- człowiek jest istotą społeczną
- człowiek jest aktywny sam z siebie i zmienia się dzięki własnej aktywności i jego interakcjom z otoczeniem
- zachowania człowieka można zrozumieć tylko w ich całości ( Śliwierski, 2001)
Jak pojmujesz nauczanie człowieka?
Gestaltowska edukacja zwraca uwagę na ważny i często poruszany aspekt nauczania. Zbyt często jedynie powierzchownie przyjmuje się zasadę indywidualizmu w traktowaniu uczniów. „Przecież to odwieczny problem szkół, nie można na to nic poradzić, klasy są duże a nauczyciel jeden’’- z pewnością niejeden z nas odpowiedziałby w ten sposób. Są wśród nas i tacy, którzy w dalszym ciągu hołdują encyklopedyzmowi, nie zważając na oczekiwania poznawcze uczniów a jedynie próbując za wszelką cenę zmieścić się w ramach czasowych i wypełnić merytoryczny plan. Zasadniczym celem jest przekazanie jak największej ilości informacji w jak najkrótszym czasie. Nie pozostaje dużo miejsca na sferę emocjonalną ani na rozwijanie jego zainteresowań, ale czy tak widzi nauczanie i wychowanie psychopedagogika Gestalt? Odpowiedzi udziela Wiktor Żłobickiegi, doktora nauk humanistycznych w dziedzinie pedagogiki:
,, Pedagogika Gestalt jest jedną z wielu współczesnych koncepcji pedagogicznych, o której można powiedzieć, że stanowi alternatywę wobec istniejącej powszechnie rzeczywistości pedagogicznej. W istocie, chodzi bowiem o zmianę takich uwarunkowań edukacji, które w wyraźny sposób zaburzają proces nauczania- uczenia się, a w szczególności zaś o niezgodę na:
- brak całościowego zajmowania się charakterem procesów nauczania i uczenia się
- niedostateczne zwracanie uwagi na indywidualne zróżnicowane możliwości uczniów i pedagogów
- uczenie się, jako trening depersonalizacji i nieefektywnego obowiązkowego działania’’
"Spójrzcie na człowieka w taki sposób, w jaki patrzylibyście na zachód słońca albo na góry. Przyjmujcie to, co widzicie, z przyjemnością. Przyjmujcie człowieka ze względu na to, czym jest. Tak postąpiliście w przypadku zachodu słońca. Nie mówilibyście: ten zachód słońca powinien być bardziej purpurowy, albo, góry powinny być wyższe w środkowej partii. Po prostu wpatrywalibyście się z zachwytem. Tak samo jest w przypadku drugiego człowieka. Patrzę i nie mówię: jego skóra powinna być bardziej różowa, albo jego włosy powinny być krócej obcięte. Człowiek po prostu jest". (Żłobicki, 2001)
Komentuj przez Facebooka